نیمههای اردیبهشت که میرسد، گلهای محمدی ایران، آماده استفاده در آیین معروف گلابگیری میشوند. در این فرایند سنتی و هنری، عصاره گل محمدی استخراج و به گلاب تبدیل میشود . گل محمدی که در ایران رشد میکند، ازنظر کیفیت، بهتر از گلهای محمدی نقاط دیگر جهان است. علت این برتری، آبوهوای ایران است. هوای خشک و کویری ایران، شرایط مناسبی را برای رشد این گل، فراهم کرده است. گل محمدی چنان با شرایط ایران هماهنگ است که بهنوعی گل ملی ایران هم محسوب میشود. این قضیه تا جایی مهم است که وقتی در زبان فارسی میگویند گل، منظور فقط گل سرخ یا گل محمدی ایرانی است و تقطیر گل محمدی را گلاب مینامند. این شکل و شمایل از تقطیر و تهیه گلاب را خود ایرانیان در جهان باب کردهاند. ممکن است پیش از گلابگیری، شکلهای دیگری از تقطیر بوده باشد؛ اما با این روش تفاوتهایی داشتهاست. همین شهرت جهانی گلاب ایرانی باعث شده هرساله در مراسم گلابگیری، سهم گلاب برای خانه کعبه را جدا بگذارند تا به عربستان ارسال شود و با گلاب ایرانی، خانه کعبه را شستشو دهند. این تفاهمنامه بهصورت رسمی بین ایران و عربستان بسته شدهاست .
مراسم گلابگیری
قدیمترها، مراسم گلابگیری مختص اهالی یک شهر و دیار بود اما با ورود گردشگران و مسافران به شهرهای مختلف، این فرایند کمکم در قالب جشنواره گلابگیری اجرا میشود. آیین گلابگیری در واقع از چیدن گلها تا تهیه گلاب است؛ اما گردشگران عموما با مراحل تهیه خود گلاب و سیستم تقطیری بومیان آشنا میشوند. بهطور کلی، فصل بهار و از اوایل اردیبهشت تا اواسط خرداد، زمان انجام مراسم گلابگیری است. اما گرما و سرمای هوا هم روی گلابگیری تأثیر میگذارد؛ برای مثال در لالهزار کرمان که هوا کمی سردتر است، گلها دیرتر بالغ میشوند و فرایند گلابگیری به تعویق میافتد. چیدن گل نیز در زمان خاصی صورت میگیرد و باید گلها را قبل از طلوع خورشید بچینند. همین امر بهظاهر ساده، روی عطر و بوی محصولی که به دست میآید، تأثیر میگذارد. پژمردگی گلها هم میتواند روی محصول نهایی، اثرگذار باشد. گلابگیری را در دو نوع سنتی و صنعتی انجام میدهند. در روش سنتی، همه مراحل بهصورت دستی انجام میشود و دیگ مسی، پارچ، قرابه، نی و شیشه از نقشآفرینان مهم کار محسوب میشوند. سپس هر یک کیلو گلبرگ را با یک لیتر آب در دیگی مسی میریزند و دیگ را روی اجاق میگذارند. بخار متصاعدشده، از لولههای استیل و آلومینیومی دیگ عبور میکند و پس از خنک شدن بهوسیله آب سرد، به گلاب تبدیل میشود. انواع گلاب، به میزان گل و دفعات تقطیر ربط دارد و عبارتند از : گلاب سنگین، گلاب سبک، گلاب دوآتشه، گلاب سهآتشه، گلاب پسآب و گلاب زیرعطری.
نقاط مختلف ایران
اغلب، گلاب و گلابگیری را با نام کاشان میشناسند و بسیاری معتقدند که کاشان و بهطور کلیتر استان اصفهان، بهترین گلاب ایران را دارد. اما نقاط دیگر ایران هم گلاب مرغوب دارند. در مجموع این شهرها از این لحاظ معروفند:
قمصر (کاشان)، شهر کوچکی در جنوب کاشان است آن را به عنوان شهر گلاب میشناسند و تنها موزه گلاب کشور را دارد./ نیاسر (کاشان) که بیشتر گلاب، به آبشار زیبایش معروف است./ جوشقان (کاشان) که حجم گلها و باغهای این شهر، از قمصر بیشتر است و یکی از بهترین مکانهای گلابگیری است ./ بَرزُک (کاشان)، بزرگترین تولیدکننده گلاب در کشور است (حدود ۲۸۰۰تن) و بسیاری از خانوادهها در این شهر به تولید گل و گلاب مشغول هستند./ میمند (استان فارس)؛ استان فارس بهدلیل آبوهوایش، از قدیم بهعنوان یکی از اصلیترین نقاط گلابگیری ایران شناخته میشدهاست. ۴۰ درصد گلاب تولیدشده در منطقه میمند فارس، به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر میشود و ۶۰ درصد دیگرش در داخل کشور مصرف میشود ./ داراب (استان فارس) که بزرگترین دشت گل دیم در جهان را دارد که گلاب ارگانیک از آن بهدست میآید./ لالهزار (استان کرمان)؛ دومین قطب تولید گلاب و گل محمدی در ایران است ./ گرهبان (استان کرمانشاه) که علاوهبر گلاب، سایر عرقیات مانند عرق نعناع هم تولید و به خارج از کشور صادر میکند.
*مجله گردشگری لست سکند
شما چه نظری دارید؟